Saç büyüme döngüsü; anajen (büyüme), katajen (geçiş) ve telojen (dinlenme) olmak üzere üç ana evreden oluşan karmaşık bir süreçtir. Başınızdaki her bir saç teli, bu döngünün farklı bir aşamasında yer alır. “Dinlenme evresi” olarak bilinen telojen evresi, saçın doğal dökülmesi ve yenilenmesinde hayati bir rol oynar. Peki bu aşamada gerçekten neler olur ve saç sağlığını ya da dökülmesini nasıl etkiler?

Telojen evresi, saç büyüme döngüsünün üçüncü ve son aşamasıdır. Genellikle 2 ila 4 ay arasında sürer ve bu süre zarfında saç folikülü inaktif hale gelir. Bu evrede saç teli artık büyümez; bunun yerine, dökülmeye hazırlanır ve yerini anajen evresine geçecek yeni bir saç teline bırakır.

Ortalama olarak, saçlarımızın %10–15’i aynı anda telojen evresindedir. Bu, vücudun doğal saç yenileme sürecinin tamamen normal bir parçasıdır.

Telojen evresine geçişin hem doğal hem de dışsal nedenleri olabilir. Yaşlanma, hormonal değişiklikler ve mevsimsel dökülmeler bu evreye geçişin tipik sebepleridir. Ancak bazı sağlık durumları veya yaşam tarzı alışkanlıkları, çok sayıda saç telini erken dinlenme evresine sokabilir. Bu duruma telogen effluvium (telojen dökülme) denir.

Yaygın tetikleyiciler şunlardır:

• Fiziksel veya duygusal stres
• Ameliyatlar veya hastalıklar
• Doğum sonrası hormonal değişimler
• Şok diyetler veya yetersiz beslenme
• Bazı ilaçlar (örneğin antidepresanlar, tansiyon ilaçları)

Bu tür bir tetikleyici olaydan 2–3 ay sonra, fark edilir saç dökülmesi görülebilir.

Telojen evresinde fiziksel bir his yaşanmaz; ancak saç fırçalarken ya da yıkarken normalden daha fazla saç döküldüğünü fark edebilirsiniz. Bu, aşırıya kaçmadığı sürece normaldir.

Telojen aktivitesinin arttığını gösteren işaretler:

• Saçların hafifçe çekildiğinde kolayca dökülmesi
• Kök kısmında beyaz “soğan” benzeri yapılar bulunan saç telleri (tam döngüde dökülen saçları gösterir)
• Belirli bölgelerde açıklık yerine tüm kafa derisinde genel seyrelme

Bu belirtiler 3–4 aydan fazla sürerse bir dermatolog ya da trikoloğa başvurmak iyi bir fikir olabilir.

Telojen evresi doğal ve kaçınılmaz bir süreçtir. Ancak aşırı telojen dökülmesi (telogen effluvium) çoğu zaman altta yatan nedenler kontrol altına alınarak yönetilebilir.

Etkili yöntemler şunlardır:

• Meditasyon veya yoga gibi stres yönetimi teknikleri
• B vitaminleri, demir ve çinko gibi besinler açısından zengin bir diyet
• Sert kimyasal işlemlerden ve ısıya maruz bırakmadan kaçınmak
• Sülfat içermeyen, nazik şampuanlarla saç bakımı
• Kalıcı dökülmeler için minoksidil gibi medikal çözümler

Çoğu durumda saç kökleri birkaç ay içinde yeniden anajen evresine girer ve saçlar doğal şekilde uzamaya başlar.

Eğer saç dökülmeniz aniden başladıysa, çok şiddetliyse veya saç derinizde kaşıntı, tahriş, yorgunluk gibi başka belirtiler eşlik ediyorsa, uzman görüşü almak önemlidir. Yapılacak kan testleri, saç dökülmesine neden olan besin eksikliklerini, tiroid sorunlarını veya hormonal dengesizlikleri ortaya çıkarabilir.